Pletenje kroz istoriju
Umjetnost pletenja je jedna od najstarijih tehnika vezanih za stvaranje tkanina. U nauci je zastupljena teza da tkanine koje se sastoje od petlji imaju starije porijeklo od onih koje su povezane nitima, odnosno koje su tkane. Petlje se mogu izradjivati bez ikakvog orudja, samo prstima; za tkanje je potreban pribor, odnosno pomoćni stroj da bi se rasporedio sistem niti.
Pletenju je vjerovatno prethodila tehnika pletenja kod koje se u već oblikovanu omču ubacivala nit; ovaj se postupak mogao raditi u oba pravca ali i ukrug. Tkanje koje je tako nastajalo, bilo je tegljivo, a petlje koje su se tom prilikom ukazivale, stajale su horizontalno jedne iznad drugih, kao kod pletenja. Nit prediva sa kojom se radilo nije morala biti neprekidna već se mogla stalno iznova privezivati.
Kasnije su vjerovatno izradjene prve igle od kostiju ili drveta, a petlje koje su se pomoću njih izradjivale su bile iste kao i ove koje danas radimo. Iz jedne početne omče koja leži na lijevoj igli drugom se iglom izvlači nova omča i petlje se podižu na iglu. Kod nas je uobičajeno da se jedna pleteća igla drži lijevom, a druga desnom rukom, dok se nit prediva iz klupčeta provlači kroz prste lijeve ruke.
I same riječi petlja i pletenje dozvoljavaju vezu sa pravim pletenjem. Obe oznake su već postojale u starogermanskom, naravno u nekom drugom obliku, a označavale su nešto sasvim drugo. Starogermanska riječ “masca” označavala je ustvari mrežu, ali i pojedinačnu omčicu iz mreže. Riječju pletenje označavana je djelatnost, odnosno imala je značenje nešto vezivati u čvor (vezivati mrežu).
Da je pletenje poznato još od davnina ukazuju i grčke vaze na kojima žene nose tako tijesno pripijenu odjeću, pa postoje indicije da je ona upravo pletena, a ne tkana. U rimskim grobovima legionara takodjer su nadjene čarape radjene pletenjem.
Iz vremena oko 500 godine n.e. sačuvana je jedna kratka čarapa – sokna, koja je otkrivena u jednom koptskom grobu. Ova čarapa je pletena u već opisanoj tehnici “uplitanja”, i zanimljivo je da je na ovoj sokni dio za veliki prst odvojen od ostalog dijela omotača stopala.
Sasvim je moguće da je odredjeni period umjetnost pletenja bila sasvim zaboravljena.
Medjutim, u 13. vijeku pletenje se vraća u prvi plan, i to u Italiji; iz tog su vremena ostale rukavice pape Klementa V. I Španci su u to vrijeme ponovo ovladavali pletenjem, preuzimajući ga od Mavara, koji su u ranom srednjem vijeku vladali Španijom.
Italijanske umjetničke zanatije, koje je Rudolf II Habsburški, pozvao u Prag, po predanju, uvode pletenje sjeverno od Alpa.
U svakom slučaju, već od 16. vijeka postoji mnoštvo dokaza o pletenju i upotrebi pletenih predmeta. Tako, na primjer, 1519 godine u Notingamu počinje proizvodnja pletenih čarapa.
U svijetu je veoma poznato djelo Hansa Holbajna, koje predstavlja kralja Henrika VIII; kralj je vladao od 1507 do 1547 godine; i na toj slici nosi uske čarape i orden podvezice. Čarape za Henrika VIII su vjerovatno radjene oko 1539 godine u Veneciji ili Milanu, bile su pletene od svile i u to vrijeme predstavljale pravi luksuz dostupan samo bogatom plemstvu.
Nastanak stroja za pletenje - razboj
Kako je došlo do pronalaženja prve “pletene petlje” ostala je zabilježena sljedeća priča: Vilijam Li, za vrijeme studija na Kembridžu upoznaje jednu siromašnu djevojku u koju se zaljubljuje. Da bi se vjenčali, morao je napustiti studije, jer je tada brak medju studentima bio zabranjen; on postaje propovjednik.
Njegovi su prihodi bili tako mali da su oboje morali dodatno raditi. Ona je vrijedno plela čarape, koje su u to vrijeme sve više ulazile u modu. Kako je bio svjedok koliko je teško redjati petlju na petlju, i koliko vremena je potrebno za samo jedne čarape, počela je da ga opsjeda misao kako da olakša svojoj supruzi. Provesti u djelo ideju da sačini neku spravu sa iglama, koje bi zamijenile ljudske prste, nije bilo nimalo lako. Ali, kako iglama proizvesti petlje? Dosjetio se da im na vrh stavi kukice. Već 1589 imao je prvi model razboja, koji je zaista dobro funkcionisao, a radio je šest puta brže od ljudskih ruku.
Medjutim, Vilijamu Liju nije bilo sudjeno da ubere plodove od svoga pronalska u domovini. Naime, Elizabeta I je tražila da čarape ostanu preimućstvo vlastele. Na drugoj strani, Lijev pronalazak razboja Francuzi su prvi iskoristili.
Pletenje kao zanat
Krajem 16. vijeka pletenje postaje zanimanje zakonom priznato i uvrštava se u zanatstvo (pravljenje tkanina i kapa). Poslije nekoliko decenija pletenje toliko dobiva na značaju da je bilo propisano da se prilikom polaganja majstorskog ispita mora bez greške isplesti jedan tepih. Brojne pletene predmete danas čuvaju muzeji širom svijeta.
U Leksikonu nazvanom “Ženski leksikon”, iz 1739 godine, može se, izmedju ostalog, pročitati: “Pletenje je nauka. Čarape, rukavice, grudnjaci, kape, stvari od svile, vune, konca ili pamuka, rade se umjetničkim preplitanjem igala, koje svakom komadu daju odgovarajući oblik.”
Cijeli vijek kasnije, u vrijeme bidermajera, nastaje pravo oduševljenje pletenjem. Kultura stanovanja u to doba podrazumjevala je rukom radjene stolnjake, velike duple pokrivače, zavjese za prozore. Torbice od perli bile su ukras tog doba, na mnogima se nije moglo poznati da im je osnova pletena. U doba bidermajera čarape su bile posebna moda, jer se nosilo kratko, upravo da bi se čarape i njihov dezen vidio.
Za vrijeme Prvog svjetskog rata počinju da se pletu praktični predmeti za zaštitu od zime: navlake za koljena, sokne, puloveri, kape, šalovi za vojnike na frontu.
Dvadesete godine XX vijeka donose razvoj industrije, pa i u ovom polju, čime pleteni predmeti radjeni rukom gube na značaju.
Danas je pletenje uglavnom hobi, koji relaksira, a ujedno je i koristan. Kroz ovu temu proći ćemo osnove pletenja zajedno. A ljepota pletenih predmeta zavisi o maštovitosti pletilje, pa ćemo taj dio prepustiti svakoj od vas.
*Korišteni izvor: „Zadovoljstvo u pletenju“, Nolit, Beograd, 1973
Mikica
Puni vez
Tradicionalni puni vez odlikuje se posebnom lepotom i postojanoscu. Nase bake su ga cesto koristile za izradu stoljnjaka sto je posebno davalo toplinu domu, a u hladnim zimskim danima uvek si mogao naci kutak sa vecitim prolecem.
Gledajuci sta imaod magazina u ponudi naisla sam na jedan u kome ima pregrst prelepih sema za rad koji su mamili svojom lepotom.
Evo jedne lepe lampe ciji je abazur ukrasen punim vezom iz RAKAM magazina.
Podstaknuta casopisom resih da krenem u tu avanturu. Odlucih da krenem sa vezom jastuceta, probala i ovako i onako uz pomoc knjige. Evo kako za sada napreduje :)
Ukoliko zelite da mi se pridruzite u ovoj avanturi evo male pomoci iz Enciklopedije rucnih radova - Judy Brittain, nekoliko osnovnih bodova.
Zrnasti bod - njime se izradjuju obrisi i crte, a radi se sitnim, jednakim bodovima. Ovaj bod mora s prave strane biti slican bodovima dobijenim na sivacoj masini.
Ovijenac - radi se tako, da se konac ostavlja na istoj strani igle. Da se dobije siri ovijenac, igle se ubada u tkaninu pod malim kutom.
Pljosnati bod - bodovi mogu biti razlicite duzine, ali su predugi labavi i deluju neuredno.
Rascepljeni bod - kako vec i samo ime kaze, ovaj se bod radi tako, da se nit cepa na dva dela. Ovaj bod se radi na isti nacin kao ovijenac, ali ovde igla cepa nit kad se ubada prema nazad.
Rascepljeni bod - kako vec i samo ime kaze, ovaj se bod radi tako, da se nit cepa na dva dela. Ovaj bod se radi na isti nacin kao ovijenac, ali ovde igla cepa nit kad se ubada prema nazad.
Riblja kost bod- radi se tako, da se prvo napravi jedan mali sredisnji bodna vrhu motiva, a zatim se rade kosi bodovi naizmenicno na obe strane, ispod osnove prethodnih bodova.
Lance bod - radi se tako, da se konac vrskom igle oblikuje u omcicu, koja se pritisne levim kaziprstom i pricvrsti bodom, tako da se iglom zahvati uvek jednako veliki komadic tkanine, dok se na poledjini rada oblikuje uredan niz bodova.
Nadam se da ce ove ilustracije izrade bodova podstaci neke da se okusaju u radu punim vezom. :)
Поентлес или романска чипка
Домовите на нашите баби,мајки секогаш биле украсени со прекрасна рачна изработка: квалитетни чипки, рачно изработени завеси, тешки сомотски драпери извезени со срма. На зидовите скапоцени таписерии, слики на платно, а на масите прекрасни милиња,најразлични везови,плетенини и чипки, традиција која веке одамна престанала.
Секоја чест на многу млади луге, кои и ден денес ја продолжуваат оваа уметност на нашите предци.
Изработката на поентлес е истотака дел од оваа традиција. Тоа е спој на плетење, везење и шиење во кој се вложува пред се многу љубов и креативност на оној кој го изработува.
Изработката на поентлес се претпоставува дека доаѓа од Шпанија, која потоа се проширила во Италија и Балканските земји. Во некои земји се нарекува романска чипка.
Изработката на поентлесот се изведува во неколку фази.
Најпрвин плетеме гајтан, според потребата.
Постојат повеке видови на гајтани.Се плете со помош на игла за плетење
и конец според дебелината која е потребна.
Изработуваме шема, која со помош на индиго ја пренесуваме на платно. По нацртаната шема го нашиваме гајтанот со помош на игла и конец.
Ги спојуваме сите делови посебно со внатрешен бод,притоа внимавајќи да
не биде приметливо од надворешноста, поради убав изглед на самиот поентлес.
Потоа преминуваме на пополнување на внатрешните делови со најразлични бодови со помош на конец за плетење и обична игла за шиење. Во изработката на цветовите можеме да вметнеме конец со друга боја, или монистри во најразлична боја, кои ќе му дадат дополнителна убавина.
Еве неколку шеми, кои можат да се применат за пополнување на цветот и листот во поентлесот.
Во сликите подолу се гледаат повеке бодови кои можеме да ги примениме
при пополнување на внатрешните делови на самиот поентлес.
На крајот се отшива поенлесот од платното и добиваме прекрасен украс за нашиот дом.
Поентлесот е вештина која бара посебно стрпление, прецизност и креативност.
Но кога ќе го погледнеме готовиот поентлес, изработен со нашите раце навистина чувството е незаменливо.
Благодарам на Чешко, за шемите кои ми ги понуди да ги искористам во погорниот текст :)
niko650
Kako nastaju sesirici od coje
Rucni rad je zadnjih godina postao ponovo moderan, a posebno pletenje i heklanje kapa, salova, rukavica i sesirica.
Sesiri izgledaju, kao coja u raznim oblicima i bojama. Nacin na koji se rade je jednostavan, pletenjem od ciste vune, prva dva reda naopakim petljama, ostalo sve lepim, raznih debjina, po zelji. Posle zavrsenog rada se pere u ves masini, 40° sa malo deterdzenta, dve teniske loptice zajedno sa sesirom, bez omeksivaca i ne maksimalnim obrtom centrifuge. Vuna se skuplja i sabija, pa tako postane coja. Posle, mokar sesiric formirati na svojoj glavi (najbolje je), zbog oblika i forme. Ja imam model glave od stiropora, na kojoj ostaje dok se ne osusi. Ako je sesir ostao veci i siri, jos jednom ponoviti pranje, smanji ce se opet malo.
Pravilo je, da se vuna za jednu trecinu skuplja,mada sve zavisi od kvaliteta, pa je jako vazno pri pletenju to predvideti! Izbor igli je uvek prema debljini vune, na kanurama je uvek oznacena.
Sa koliko petli treba poceti, pronaci cete najbolje u internetu, ili csopisima prirucnika za rucni rad. Kasnije mozete sami raditi po volji i umecu. Ni moji prvi sesiri nisu bili perfektni, ali je posle, svaki lepse izgledao. Pokusajte, necete se pokajati!
Osim sesirica, mozete napraviti francuske fesice, od tanje vune, ili subare, masta i kreativnost su bezgranicni.
Ovo je pletena subara sa dve razlicite boje zajedno, lepim petljama.
Везен чаршав
Покрај обврските кои ни се наметнуваат од модерниот начин на живеење, понекогаш посакуваме да се навратиме на рачни изработки кои навистина заслужуваат внимание.
Рачните изработки, поконкретно везење на платно е уметност која можеме да ја споредиме со сликање на платно. И додека четката за сликање „игра“ по платното, во овој случај „играта“ ја изведува иглата со конецот за везење.
Рачно изработени милеа, чаршави, се секогаш прекрасен украс на нашите маси.
Во последно време, се почесто можеме да сретнеме најразновидни мотиви, пренесени на платно.
Везот се изведува со бод со крсчиња, на панама платно и конец за везење. Бојата на платното е избор на оној кој го изведува или порачува везот. Платното може да биде со ситна и крупна основа.
Народните мотиви и народниот вез не навраќаат во минатото, кога вештите раце на нашите мајки, баби отсликувале најразновидни шари на рачно изработени (исткаени) платна, кој денес имаат се поголема вредност.
Повеќето од нив веќе ги красат градските музеи, истакнувајќи ја традицијата и културата на одредена област, село или град.
niko650
Heklane ogrlice
Zahvaljujuci nasoj M.Dragici nastale su ove ogrlice, zbog zelje da ukrasim njen sesiric koji mi je poklonila. Nabavila sam malo konca za heklanje, posto konac nije odgovarao za sesiric nasla sam u casopisu seme za ove ogrlice.
Кроење и шиење - занает и хоби
Кроењето и шиење на облека е стар занает кој до ден денес опстојува и наоѓа место како основна професија или пак како хоби во своето слободно време.
Всушност, кројачкиот занает е еден вид на уметност. За изработка на одредена креација не е доволно само познавањето на машината за шиење и начинот на кроење и шиење. Нашата креативност, внесување на нови идеи, ситници и детали крајниот производ го прават секогаш поубав и поинтересен од првичната идеја.
Постојат курсеви за кроење и шиење на кои можеме да добиеме одредено знаење. Но доколку имаме волја, желба и креативност, со малку труд можеме сами да научиме, користејки одредена литература.
За изработка на еден модел потребно ни е машина за шиење со сите додатни делови кои одат со неа,машински и рачен конец за шиење во различна боја,игли со различна големина,игли за машина, копчиња, патенти, нитни и разни ситници кои сметаме дека би ни користеле.
Сите овие ситни предмети пожелно би било да ги сместиме на едно место. Лично ме инспирира пластична кутија за алатки,во која има повеќе прегради како простор и за наситните работи.
Списанието „Бурда“ кое го има во секоја продавница за списанија или во одредени книжарници, нуди најразлични модели и кроеви. Со нивна помош можеме да ги направиме своите први чекори. Задоволството е големо кога ќе ја видиме својата прва креација, направена од сопствените раце.
Најнапред избираме модел кој сакаме да го шиеме. Поставуваме прозирен лист хартија над листот со теркови. Доколку имаме индиго го поставуваме под листот со теркови и одоздола лист на кој ке го пренесеме теркот кој ни е потребен. Секој дел е со одреден број,кое ни олеснува работата.
Секој дел исцртан на хартија го сечеме и го нанесуваме на материјалот кој сме го одбрале. Откако ќе ги пренесеме сите делови, материјалот го сечеме оставајќи од страните по 1 до 2 цм, кои се доволни за пораб.
Фирцањето или спојувањето на делови можеме да го работиме рачно или пак на машина за шиење. Таа ни нуди повеќе операции ( сето тоа е убаво објаснето во самото упатство за работа кое го добиваме при купување на машината).
За одредени операции, како пришивање на копчиња, местење на патент и слично, постојат посебни делови кои ги вклопуваме на машината за шиење. Овие деловои се составен дел кој го добиваме при набавка на овој апарат.
И You tube ни нуди линкови од кои можеме да научиме нешто повеќе за начинот на кроење и шиење.
http://www.youtube.com/watch?v=m2EssAZslAY
Старите занаети се повеќе наоѓаат место во нашите домови.Со сопствените креации можеме да го украсиме својот дом и да додадеме во својот гардеробер уште едно прекрасно парче облека.
Koristena literatura - spisanie Burda
niko650